مکتب هاى ادبى(قسمت اول)

مکتب هاى ادبى در مغرب زمین بنا به تحوّلات اعتقادى، اجتماعى، و سیاسى، گوناگونى ها و تطوّرات بسیار یافته اند. از آن جا که آشنایى با این مکاتب، بر کار و راه ما اثر مى گذارد، مکاتب عمده ادبى را به کوتاهى مورد مطالعه قرار مى دهیم.

یک . مکتب کلاسى سیسم (‌ کلاسیک)

مکتب کلاسى سیسم در فرانسه از قرن هفدهم آغاز گشت. البتّه الهام بخش اصلى این مکتب، ایتالیا بوده است. مکتب مزبور در آلمان در اواخر قرن هفدهم ظهور کرد و در ایتالیا در قرن هجدهم به شکل یک مکتب تجلّى نمود. راسین، مولیر، لافونتن، لابرویر، بوسوئه، مادام دولافایت، روترو و گلدونى از پیروان این مکتب بوده اند.

اصول این مکتب را شاعرى فرانسوى به نام بوالو تدوین نمود. برخى از این اصول عبارتند از: پیروى از عقل، تقلید از طبیعت، توجّه به طبیعت، نشان دادن حقیقت، توجّه به زیبایى وخوشایندى و وضوح اثر ادبى، نزاکت ادبى.

دو . مکتب عصر فلسفى یا روشنگرى

این مکتب محصول تحوّلات اعتقادى و اجتماعى قرن هجدهم فرانسه است. در این قرن، نویسندگان فیلسوف مشرب، همچون منتسکیو و ولتر،

1 . علاقة مندان بنگرند به: خسرو فرشیدورد: ?در باره ادبیّات ونقد ادبى? ج1، امیر کبیر، دوم، 1373، ص 79

افکار خود را در جامه انتقاد از اشرافیّت وهواخواهى از برابرى وآزادى، وارد ادبیّات کردند. به این ترتیب، ادبیّات تحت تأثیر فلسفه، به مرحله اى پاى نهاد که پُلى بود میان مکتب کلاسى سیسم و مکتب احساس گرایى (‌ رُمانتیسم). مهم ترین چهره این مکتب ولتر است.

سه . مکتب پیش از احساس گرایى

این مکتب مقّدمه اى بود براى ظهور احساس گرایى (‌ رمانتیسم). در این مکتب، انتقاد از فلسفه و عقل بروز یافت و مسائل عاطفى و احساسى به ادبّیات راه پیدا کرد. کلوپستک در آلمان، گسنر در سویس، و ژان ژاک روسو در فرانسه از چهره هاى ممتاز این مکتب بودند.

چهار . مکتب احساس گرایى (‌ رمانتیسم)

این مکتب از اواخر قرن هجدهم در انگلستان بروز یافت و سپس به آلمان و دیگر سرزمین هاى اروپایى راه پیدا کرد. لامارتین، شاتوبریان، الکساندر دوماى پدر، ویکتور هوگو، و آلفرد دو موسه از بزرگان این مکتب بودند. ویژگى هاى مهمّ این مکتب که تفاوت هاى آن با کلاسى سیسم را نشان مى دهند، ازاین قرارند:

ـ نشان دادن زیبایى و زشتى، و شادى و غم در کنار هم.

ـ پایبندى به احساس و خیال و هیجان.

ـ هواخواهى از آزادى هنر و آزادى شخصیّت هنرمند و رهایى از قیود.

ـ وسعت بخشیدن به دایره واژگان و تعابیر و غنا بخشیدن به زبان ادبى.

ـ به تصویر کشیدن غم و یأس و سرگشتگى انسان.

ـ روى آوردن به عالَم درون و گرایش هاى دینى.

پنج . مکتب واقع گرایى (‌ رئالیسم)

واقع گرایان، اصول افراطى احساس گرایى را کنار نهادند و راهى نو را در

ادبیّات گشودند که پایه هاى آن از این قرار ند:

ـ وصف کردن واقعیّت هاى جامعه و برگزیدن عناصر و قهرمانان آثار خود از میان مردم.

ـ مخالفت و ستیز با شعر و شاعران.

ـ توجّه به عینیّت.

این مکتب در فرانسه و روسیه اوج گرفت و مهم ترین جریان ادبى قرن نوزدهم گشت. فلوبر، چارلز دیکنز، داستایوسکى، چخوف، تورگنیف، و ماکسیم گورکى از چهره هاى سر شناس این جریان بودند. نویسندگان این مکتب، به رمان و نمایشنامه و داستان کوتاه توجّه جدّى داشتند.

بر ساحل سخن ( شیوه ها و مهارتهای نویسندگی)

نویسنده: ، ابوالقاسم حسینی

منبع :  مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی

---