قلم کنار تو افتاده، لیقه خشک شده
حروف عشق به خط عتیقه خشک شده
دوباره زخم تو گل کرده، دوم ماه است
زمان به روی دو و ده دقیقه خشک شده
کنار پنجره‌ای ماه می‌وزد، داری
به سمت کوچه نگاهِ عمیق خشک شده
از آن قرار برای تو این فقط مانده ست
گلی که بر سر جیب جلیقه خشک شده
هجوم خاطره‌ها، چشم‌های تو بسته ست
و دست‌های تو روی شقیقه خشک شده
برای عشق تو سرمشق تازه می‌خواهی:
قلم کنار تو افتاده، لیقه خشک شده
نجمه زارع
| چکیده | |
| مبالغه تصویری است بلاغی که اغلب برای آرایش کلام و جلب توجّه شنونده به کار میرود. در مبالغه، شاعر با استفاده از دو شیوۀ بزرگنمایی و کوچکنمایی مفاهیم خُرد را بزرگ جلوه میدهد و مفاهیم بزرگرا خُرد، و در واقع با استفاده از این ابزار بیانی سخن خویش را بسط میدهد و تأکید میکند تا القای مفهوم بهتر انجام پذیرد. اغلب بلاغتنگاران ضمن معرفی مبالغه تأکید کردهاند که مبالغه در حقیقت نوعی دروغ آمیخته با خرافات است و بنابراین گاه آن را تمجید کردهاند و از عناصر اصلی شعر و سخن بلندپایه دانستهاند و گاه آن را مطرود دانسته و شعر راستین را از آن مبرّا دانستهاند. با توجه به رویکرد متفاوت و گاه متناقض بلاغیون نسبت به مبالغه، در این مقاله به این پرسش پاسخ گفتهایم که ارزش جمالشناسی مبالغه چیست و استفاده از مبالغه تا چه حد در سخن متعالی جایز و بایسته است؟ | |
| کلیدواژه ها | |
| بدیع؛ مبالغه؛ اغراق؛ غلو؛ مبالغه و شعر حماسی |
| چکیده | |
| نظامی گنجوی و بیدل دهلوی، دو شاعر برجستۀ سدۀ ششم و دوازدهم هستند که به نوآوری مشهورند. در سطح زبان اشعار این دو شاعر، عناصر متعدد ابهام‌‌زا دیده می‌شود. یکی از مهم‌‌ترین این عناصر، «ترکیبات ابهام‌‌زا»ست. ترکیبات ابهام‌‌زا، واژه‌‌های مرکبی هستند که از هم‌نشینی دو یا سه تکواژ تشکیل می‌شوند و در محور افقی زبان به صورت یک واحد معنایی عمل می‌‌کنند. بیشتر پژوهشگران، ساخت ترکیبات ابهام‌‌زا و خاص را در انحصار شاعران سبک هندی می‌‌دانند. در این مقاله، ترکیبات ابهام‌‌زا و خاص نظامی با ترکیبات ابهام‌‌زای بیدل، مقایسه و بررسی شده‌است. برای تحلیل ساختار و بیان معنی ترکیبات ابهام‌‌زا، این ترکیبات با توجه به «هستۀ معنایی» و «روابط نحوی» ترکیب بررسی شده‌‌اند. هدف مقاله، نشان دادن وجود ترکیبات ابهام‌‌زا در دو دورۀ ادبی متفاوت و رفع ابهام این نوع ترکیبات است. نتیجۀ پژوهش بیانگر آن است که بسیاری از ترکیبات ابهام‌‌زا، در ژرف‌‌ساخت یک جملۀ کامل با روابط نحوی و معنایی هستند و همچنین ساخت ترکبیات خاص و ابهام‌‌زا منحصر به بیدل و شاعران سبک هندی نیست. | |
| کلیدواژه ها | |
| سبک هندی؛ ترکیبات ابهام زا؛ ترکیبات برون مرکز؛ ترکیبات درون مرکز؛ روابط نحوی؛ نظامی؛ بیدل |
| چکیده | |
| پوشکین پدیدۀ فوق‌‌العاده‌ای در ادبیات روسیه و حتی جهان است که در آثارش ایده‌‌های جهانی می‌‌درخشند. هیچ‌کس مانند پوشکین توانایی مبدل شدن به انسان دیگر ملل و این‌چنین موثق از زبان او حرف زدن را ندارد. این ویژگی پوشکین در توصیف فرهنگ و نابغۀ بزرگ ایران، سعدی، آن‌قدر زیاد است که در سال 1824 میلادی و پس از چاپ منظومۀ فوارۀ باغچه‌سرای، با سرلوحه‌‌ای از سخنان سعدی، شاهزاده شالیکوف، ناشر مجلۀ دامسکی ژورنال، به او لقب «سعدی جوان» داد؛ زیرا پوشکین برای نخستین بار در ادبیات روسیه نشان داد که چگونه باید سعدی، نابغۀ ایرانی، را توصیف کرد. در مقالۀ حاضر به موضوع پوشکین و سعدی و نیز به نقش ارزشمند و کلیدی سخنان سعدی در بیان اندیشه‌‌های پوشکین در منظومۀ فوارۀ باغچه‌سرای و بعضی از آثار دیگرش میپردازیم. برخی از اندیشه‌‌های سعدی، مانند سرلوحۀ فوارۀ باغچه‌سرای ـ که برگرفته از باب اول بوستان سعدی است ـ در بسیاری از آثار و مکاتبات پوشکین به‌وفور تکرار شده و همچون یک مَثَل در بین مردم روسیه ساری و جاری است؛ این مضامین در آثار پوشکین، یادآور یاد و خاطرۀ دوستانِ دکابریست وی و نیز بیانگر حس دلتنگی شاعر به‌‌دلیل دوری و از دست دادن آن‌‌هاست. | |
| کلیدواژه ها | |
| "سعدی"؛ "پوشکین"؛ "تأثیر"؛ "موضوعات"؛ "شرقی"؛ "ادبیات"؛ "شرق" |
